Nguyên nhân nào gây ra bệnh lupus ban đỏ hệ thống?

• Lào Cai: Bà nội dùng dao đỡ đẻ cho con dâu làm rách da đầu cháu nội
• Nghệ An:Nữ nhân viên y tế đang mang thai bị bệnh nhân tấn công
• Sốc: Đình chỉ công tác bác sĩ từ chối điều trị cho bệnh nhân tại Kiên Giang

Nguyên nhân nào gây ra lupus ban đỏ hệ thống?

Bệnh lupus ban đỏ thường gặp ở người trẻ đặc biệt trong độ tuổi từ 16 đến 55. Tỷ lệ mắc bệnh ở nữ gấp 10 lần nam. Tần suất mắc bệnh lên đến 150/ 100.000 đối với người Mỹ gốc Phi. Riêng ở Việt Nam tỷ lệ mắc bệnh vào khoảng 1/1.000 người.

Bệnh có tỷ lệ mắc cao và nguy hiểm như vậy, làm thế nào để dự phòng, phát hiện được bệnh hay nếu đã mắc bệnh phải điều trị như thế nào cho đúng? Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với một Bác sĩ Nguyễn Thị Hậu – Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur để biết được nguyên nhân, triệu chứng và chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân bị lupus ban đỏ hệ thống.

Hỏi: Thưa bác sĩ, có những nguyên nhân nào có thể gây ra bệnh lý lupus ban đỏ hệ thống?

Trả lời: Hiện tại nguyên nhân gây ra lupus ban đỏ hệ thống chưa được xác định rõ. Tuy nhiên đã xác định được các yếu tố di truyền, nội tiết, miễn dịch và môi trường có liên quan đến căn bệnh này.

• Yếu tố di truyền: Anh em sinh đôi cùng trứng có tỷ lệ cùng mắc cao xấp xỉ 50%, họ hàng quan hệ bậc một cũng dễ cùng mắc bệnh. Các gen tìm thấy được coi là có mối tương quan với lupus đó là HLA-DR2, HLA-DR3, HLA –B8, DQA1, DQB1.
• Yếu tố nội tiết: Nữ trẻ tuổi thường mắc bệnh do estrogen có vai trò hoạt hoá tế bào lympho B.
• Yếu  tố miễn dịch: Việc xuất hiện tự kháng thể và phức hợp miễn dịch là 2 cơ chế sinh bệnh chính trong lupus.
• Yếu tố môi trường: Một số loại virus, thuốc tân dược và độc chất được coi là siêu kháng thể, gắn kết và kích hoạt tế bào lympho T, B khiến chúng hình thành đáp ứng miễn dịch tự miễn. Tia cực tím kích thích tế bào keratin khiến tế bào này tiết quá nhiều IL-1, kích thích lympho B tăng sản xuất kháng thể, thay đổi chuyển hóa phospholipid ở màng tế bào, thúc đẩy bệnh tiến triển.

Dấu hiệu khi mắc phải bệnh lupus ban đỏ hệ thống

Hỏi: Thưa bác sĩ, làm thế nào để nhận biết các triệu chứng thường gặp của bệnh này?

Trả lời:

Triệu chứng chung thường gặp của bệnh lupus ban đỏ chính là bệnh nhân sẽ cảm thấy mệt mỏi gặp tới 75%,  sốt chiếm 50% và thường sốt thành đợt, 50% có sụt cân, nhiễm khuẩn rất thường gặp.

Biểu hiện tổn thương ở cơ xương khớp: Có đến 90% bệnh nhân lupus bị đau khớp, viêm khớp. Các khớp hay viêm là ngón tay, cổ tay, bàn tay và khớp gối. Ngoài ra có thể bị các khớp ở khuỷu tay, vai, háng. Bệnh nhân bị cứng khớp ít phút vào buổi sáng, không kéo dài như trong viêm khớp dạng thấp. Tổn thương tổ chức cạnh khớp đặc biệt khi bệnh đã tiến triển kéo dài có thể gây biến dạng khớp. Khoảng 10-13% viêm bao hoạt dịch. Tràn dịch khớp ít gặp hơn. Kèm theo đau cơ, viêm cơ và yếu cơ.

Biểu hiện ở da, niêm mạc: Tổn thương da thường gặp nhất là hồng ban cánh bướm ở mặt, khu trú ở hai gò má và trên sống mũi. Ngoài ra còn gặp tổn thương da dạng đĩa, ít gặp hơn là phát ban dạng sẩn và tình trạng nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Thường gặp các ổ loét ở da và niêm mạc đặc biệt là các ổ loét ở chi dưới gần các mắt cá cổ chân. Ổ loét ở niêm mạc thường ở miệng, lưỡi, dễ nhiễm trùng. Kèm theo đó thường có tình trạng rụng tóc.

Biểu hiện ở thần kinh: Theo tài liệu ghi lại trong sách Y học cổ truyền thì biểu hiện thần kinh gặp ở hầu hết bệnh nhân lupus. Bệnh nhân thường bị nhức đầu, rối loạn nhận thức, rối loạn vận động, trí nhớ kém, trầm cảm, lo âu. Ở những giai đoạn nặng có thể bị co giật. Thậm chí đột quỵ.

Biểu hiện ở hệ tim mạch: Tràn dịch màng ngoài tim gặp trong khoảng 50% các trường hợp. Viêm động mạch vành có thể gặp ở những trường hợp nặng, biểu hiện đau ngực, nhồi máu cơ tim và suy tim. Hay gặp tăng huyết áp đặc biệt khi có viêm thận, bệnh thận mạn đi kèm. 

Biểu hiện ở phổi: Tràn dịch màng phổi gặp trong 30% trường hợp. Ho ra máu xảy ra  là dấu hiệu của viêm mạch máu phổi. Viêm động mạch phổi gây tăng áp động mạch phổi.  

Biểu hiện ở đường tiêu hoá: Buồn nôn, nôn, đau bụng không rõ nguyên nhân. Nếu nặng có thể xuất huyết tiêu hóa.      

Biểu hiện tổn thương ở thận: Viêm thận trong lupus là yếu tố tiên lượng quan trọng hàng đầu, gặp khoảng 30% số người bệnh. Khi tìm thấy có sự hiện diện của các loại tế bào và trụ tế bào trong nước tiểu nghĩa là bệnh đang tiến triển. Trong các đợt bộc phát thường thấy các triệu chứng của hội chứng thận hư, hội chứng cầu thận cấp, và suy thận tiến triển. Cần làm xét nghiệm sinh thiết thận để quyết định chẩn đoán và tiên lượng bệnh.  

Rối loạn huyết học: Các rối loạn về huyết học xảy ra khoảng 75% các trường hợp. Bệnh nhân có thể bị thiếu máu, giảm tiểu cầu. Số lượng bạch cầu giảm, thường dưới 4.500 bạch cầu /mm³. Bệnh nhân hay bị xuất huyết hoặc huyết khối tĩnh mạch, động mạch.

Chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống

Hỏi: Bác sĩ có thể cho biết dưạ vào các yếu tố nào để tiên lượng bệnh đang tiến triển xấu?

Trả lời:

Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn, bệnh diễn biến mạn tính và gây tổn thương trên rất nhiều cơ quan. Với mức độ nhẹ-trung bình bệnh dễ điều trị. Theo tài liệu Hoa Kỳ thì 90 - 95% bệnh nhân còn sống sau 2 năm, 82 – 90% còn sống sau 5 năm, 71 – 80% còn sống tới 10 năm và 63 – 70% sống tới 20 năm.

Với kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, tôi thường nhắc nhở các em sinh viên của tôi đang học tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur là cần phải dựa vào các yếu tố sau đây cho biết tiên lượng xấu: Tăng huyết áp, thiếu máu rõ, giảm bổ thể máu, giảm tiểu cầu, suy thận mất bù, có hội chứng thận hư, có kháng thể kháng phospholipid, bệnh nhân tử vong chủ yếu do suy thận nặng và các bệnh nhiễm trùng.

Lupus ban đỏ hệ thống là bệnh mãn tính chưa có cách chữa khỏi triệt để. Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân. Khi cảm thấy mệt mỏi, đau bụng, đau đầu, chóng mặt, sốt, phát ban nên đi khám bác sĩ vì rất có thể đó là dấu hiệu cảnh báo của căn bệnh này.

Nguồn: Ytevietnam.net.vn