- Nấm hương đặc biệt có lợi cho người mỡ máu, tăng huyết áp
- 4 loại trà hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm khớp dạng thấp
- Gừng giúp cải thiện triệu chứng bệnh Guot bạn đã biết chưa?
Cây trâm bầu (hình ảnh minh họa)
1. Đặc điểm của cây trâm bầu
Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết: Còn được biết đến với các tên gọi như săng kê, chưng bầu, tim bầu, song re, cây trâm bầu mang tên khoa học Combretum qualrangulare, thuộc họ Bàng Combretaceae. Đây là cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ, chiều cao từ 2 - 10m, có thể đạt đến 12m trong điều kiện lý tưởng. Thân cây có nhiều cành ngắn, cành non 4 cạnh với mép rìa mỏng.
Lá mọc đối xứng, cuống ngắn, phiến hình trứng dài có gốc thuôn và đầu hơi nhọn, lông mọc đều ở cả hai mặt, nhưng mặt dưới có nhiều lông hơn. Hoa mọc thành cụm ở nách lá, mỗi cụm có nhiều hoa nhỏ màu vàng. Quả to, màu xanh, 4 cánh mỏng, chứa nhiều hạt hình thoi.
Bộ phận sử dụng làm thuốc bao gồm lá, rễ và hạt của cây trâm bầu.
Phân bố: Cây trâm bầu xuất phát từ Đông Dương (Campuchia, Lào, Việt Nam), thích môi trường đất phèn, nước mặn và nước ngọt. Thường được trồng để lấy củi, ít nơi trồng để sử dụng làm dược liệu.
Thu hoạch – sơ chế: Lá và rễ có thể thu hái quanh năm, quả và hạt thu hái vào tháng 1 – 2 hàng năm. Dược liệu có thể sử dụng tươi hoặc phơi khô.
Bảo quản: Lưu trữ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm và ánh nắng trực tiếp.
Thành phần hóa học: Hạt trâm bầu chứa acid oxalic tự do, oxalate calcium, acid béo, tannin, và dầu béo chiếm 12%. Phân tích cũng chỉ ra hàm lượng acid linoleic 2.31% và acid palmitic 5.91% trong hạt acid béo.
Hạt của trái trâm bầu có tác dụng trị giun
2. Bài thuốc chữa giun kim và giun đũa
Sử dụng hạt trâm bầu và chuối chín. Hạt trâm bầu được nướng và kẹp trong chuối chín, sau đó nhai và nuốt. Liều lượng cho trẻ em là 7 – 14g (khoảng 5 – 10 hạt), người lớn là 14 – 20g (khoảng 10 – 15 hạt).
Kết hợp 100g bột nếp, 50g bột từ hạt trâm bầu, và 50g bột lá mơ tán. Bột từ hạt trâm bầu và lá mơ được trộn đều với bột nếp, thêm nước vừa đủ, sau đó vo bột thành viên và hấp cách thủy cho chín. Mỗi sáng sau khi thức dậy, ăn một lượng vừa đủ và không ăn thêm thực phẩm khác cho đến trưa. Bài thuốc áp dụng liên tục trong 4 – 5 ngày.
Ngoài ra, có một số phương pháp khác:
Sử dụng trà trâm bầu giúp nhuận gan: Nấu 20 – 30g hạt trâm bầu để uống như trà trong ngày.
Chữa nước ăn chân: Dùng lá trâm bầu, lá phèn đen, lá móng tay, lá bạch hạ giã nhuyễn, và rượu trắng. Bôi nước rượu ngâm này lên chỗ ăn chân 2 – 3 lần mỗi ngày.
Trị xơ gan cổ trướng: Sắc uống từ lá cối xay, lá trâm bầu, vỏ cây vọng cách, vỏ cây quao nước, quả dứa dại và thân cây ráy gai. Dùng mỗi ngày 1 thang trong 7-10 ngày hỗ trợ điều trị xơ gan cổ trướng.
Nước sắc từ hạt trâm bầu cũng có tác dụng trên giun đất và sán lợn, ngày sắc uống 50g, trong 7-15 ngày. Đồng thời, rễ trâm bầu cũng có thể được giã nát và đắp lên vết thương để giảm đau, và nước sắc rễ trâm bầu cũng có thể được uống để cầm tiêu chảy.
Sử dụng trâm bầu nên được thảo luận và tư vấn từ thầy thuốc hoặc bác sĩ chuyên ngành
3. Những điều cần lưu ý khi sử dụng cây trâm bầu làm thuốc
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên tránh sử dụng các bài thuốc từ trâm bầu.
Không kết hợp sử dụng các bài thuốc trâm bầu với thuốc tây điều trị tăng men gan, thuốc lợi tiểu, hoặc thuốc chống giun khác.
Chất oxalate calcium có trong hạt trâm bầu có thể gây nấc cụt sau khi sử dụng, nhưng phản ứng này thường tự giảm mà không cần phải điều trị.
Dược sĩ Cao đẳng Dược lưu ý rằng cây bạc thau, một loại thân dây leo cũng được gọi là cây trâm bầu trong dân gian, có thể gây hiểu lầm với cây trâm bầu có tác dụng trị bệnh. Loại cây này thường có hoa màu tím hồng và thường được trồng làm cảnh. Trước khi sử dụng, quan trọng là phải kiểm tra và phân biệt giữa hai loài thực vật.
Cây trâm bầu, mặc dù có tác dụng trị bệnh và giun, nhưng việc sử dụng nên được thảo luận và tư vấn từ thầy thuốc hoặc bác sĩ chuyên ngành.
