Tác dụng của ý dĩ đối với sức khỏe con người

Theo Y học cổ truyền tổng hợp, Y dĩ có tên khoa học: Semen Coicis. Dược liệu là hạt của cây ý dĩ còn gọi là bobo – Coix lachryma jobi L var. yuer, họ Lúa – Poaceae. Tên Việt Nam: ý dĩ, bo bo, hạt cườm, mạy pít, mác vất, co đuôi.

Đặc điểm thực vật và phân bố

Là cây thảo sống hàng năm, cao chừng 1-1,5m. Thân nhẵn bóng có vạch dọc. Thân có phân nhánh, các mấu phía dưới có thể có rễ phụ, cây mọc thành bụi, lá hình mác dài 10-40cm, rộng 1,5-3cm gân dọc nổi rõ, gân giữa to. Hoa đơn tính cùng gốc mọc ở kẽ lá thành bông, hoa đực mọc phía trên, hoa cái phía dưới, hoa đực có 3 nhị; quả có màng cứng bao bọc.

Cây mọc hoang ở nơi ẩm mát, trồng nhiều ở Thanh Hoá, Nghệ An, Sông bé và vùng Tây Nguyên.

Hình ảnh cây ý dĩ

Bộ phận dùng và chế biến

Theo chuyên gia YHCT Đỗ Thu (GV Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cs HCM): Hạt hình trứng dài 5-8mm đường kính 2-5 mm. Mặt ngoài màu trắng đục, đôi khi còn sót lại màng vỏ chưa loại hết. Mặt trong có rãnh hình máng, chất cứng không có mùi, vị ngọt và hơi thơm, chứa nhiều tinh bột thu hoạch tháng 12 - tháng 1, cắt về đập lấy quả (thường gọi là hạt) phơi khô, loại bỏ quả lép, xay, xát lấy hạt. Dược liệu rất dễ bị sâu mọt, cần để nơi khô ráo.

Thành phần hoá học

Tinh bột là cơ bản; ngoài ra còn có 2 chất có hoạt tính chống ung thư từ hạt.
Coixenolid: là chất lỏng sánh màu vàng nhạt, tan trong dung môi hữu cơ, khó tan trong nước đem khử cho tetrahydrocoixenolid chất này cũng có tác dụng chống ung thư.
Monolinolein chất này cũng có tác dụng chống ung thư được chiết ra từ hạt bằng methanol.
Trong lá và rễ có chất chống viêm đó là benzoxazolon do có tác dụng ức chế giải phóng histamin.
Thử tinh khiết: Dược điển Việt nam quy định độ ẩm không quá 12% tro toàn phần không quá 2%, tạp chất hữu cơ không quá 1,5%

Công dụng của ý dĩ

Theo nghiên cứu của y học hiện đại: ý dĩ có tác dụng lên hệ hô hấp, liều thấp có tác dụng kích thích hô hấp còn liều cao có tác dụng ức chế hô hấp bên cạnh đó ý dĩ cũng có khả năng làm giãn phế quản.

“Bên cạnh đó, Ý dĩ có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Tác dụng trên cơ vân, làm giãn cơ trơn. Nghiên cứu trên động vật là thỏ, ếch cho thấy ý dĩ có tác dụng hạ huyết áp.” - Chuyên gia YHCT Đỗ Thu (GV Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cs HCM) chia sẻ thêm.

Trong y học cổ truyền, ý dĩ có vị ngọt, hơi hàn, tính bình, quy kinh phế, tỳ, vị, can được dùng làm thuốc giúp tiêu hoá, chữa tiêu chảy do chức phận tiêu hoá kém, viêm ruột, lỵ, làm thuốc thông tiểu trong trường hợp phù, tiểu tiện ít. Ngoài ra còn dùng chữa viêm khớp, hoặc dùng chế biến thành các món ăn bài thuốc bồi dưỡng cơ thể, bổ phổi.

Công dụng của ý dĩ là gì?

Ngày dùng 10-30g dạng thuốc sắc, hoàn tán với các vị thuốc khác.

Một số bài thuốc chứa ý dĩ

Trị ung thư phổi, đại tràng, dạ dày : 100g hạt ý dĩ sao vàng sắc lấy nước uống thay nước lọc hàng ngày.
Trị đau nhức do phong thấp: 40g ý dĩ, 30 hạt hạnh nhân, 120g ma hoàng, 40g cam thảo cho vào nấu với 4 chén nước cho đến khi còn 1 chén thì chắt lấy nước, thêm 3 chén vào nấu tiếp cho đến khi còn 1 chén thì tắt bếp, dùng 2 chén nước của hai lần nấu trộn đều rồi tiếp tục sắc còn 1 chén chia làm 3 lần uống trong ngày.
Trị ho, có đờm: 120g ý dĩ, 80g cam thảo và 40g cát cánh tán thành bột mỗi lần dùng 20g nấu với nước rồi dùng sau ăn.
Trị tiểu ra sỏi: 40g ý dĩ đem sắc cùng 500ml nước cho đến khi còn 250ml chia đều uống trong ngày, duy trì khoảng 1 tuần thấy được sự cải thiện.
Trị tỳ hư, tiêu hóa kém: 40g ý dĩ, 40g hoài sơn, 40g bạch biển đậu, 30g liên nhục, 30g sơn tra, 30g sử quân tử, 16g thần khúc, 200g đương quy và 100g gạo nếp tất cả đem sao vàng tán bột, mỗi lần dùng 15g sắc với nước uống.

Nguồn: ytevietnam.net.vn - Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cs HCM