Nhận biết dấu hiệu dị ứng thuốc trên da và biện pháp xử lý

Dị ứng thuốc là sự phản ứng của hệ miễn dịch khi tiếp xúc hoặc sử dụng một loại thuốc cụ thể. Các phản ứng có thể đa dạng từ nhẹ đến nặng tuỳ thuộc vào cơ địa của người bệnh. Đặc biệt, chuyên mục Thuốc tân dược chia sẻ các dấu hiệu dị ứng trên da có thể gây nhầm lẫn với các bệnh khác, vì vậy việc nhận biết và xử lý kịp thời rất quan trọng.

Một số biểu hiện dị ứng thuốc trên da

Dưới đây là các biểu hiện phản ứng dị ứng thuốc trên da thường gặp:

Nổi mề đay

Đây là loại dị ứng phổ biến nhất, một số thuốc có thể gây ra dấu hiệu nổi mề đay nghiêm trọng. Triệu chứng này có thể xuất hiện sau khi sử dụng thuốc trong khoảng 5 - 10 phút hoặc sau vài ngày, tùy thuộc vào loại thuốc và cơ địa cá nhân. Người bệnh có thể cảm nhận ngứa, rát, và nổi mề đay trên da. Ở những trường hợp nghiêm trọng, ngoài nổi mề đay, người bệnh còn có thể trải qua chóng mặt, đau bụng, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi, đau khớp, hoặc sốt.

Mọi loại thuốc đều có thể gây dấu hiệu nổi mề đay, nhưng phần lớn là do dị ứng với kháng sinh, vaccine, huyết thanh, thuốc chống viêm, giảm đau, hoặc hạ sốt.

Nổi mẩn, ban đỏ

Sau khi sử dụng thuốc trong khoảng từ vài ngày đến một tuần, có thể xuất hiện các vùng nổi mẩn hoặc ban đỏ trên da bệnh nhân, thường có kích thước nhỏ như đầu đinh ghim, có thể ngứa và liên kết lại với nhau tạo thành mảng. Các vùng nổi mẩn có thể tồn tại kéo dài đến vài tuần.

Ngoài nổi mẩn và ban đỏ, nếu bệnh nhân có triệu chứng hồng ban kèm bọng nước, có thể là dấu hiệu của dị ứng nặng. Cùng với ngứa và cảm giác nóng, triệu chứng này thường xuất hiện ở vùng nhạy cảm như mắt, miệng, bộ phận sinh dục. Nếu không xử lý đúng, bọng nước có thể gây viêm loét và thậm chí là hoại tử niêm mạc.

Phù Quincke

Giảng viên tại Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM cho biết: Phù Quincke là dạng nổi mề đay cực lớn, gây sưng phù dưới da, kèm theo cảm giác ngứa và đau nhức. Ngoài sưng phù, bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn và đau đầu. Thuốc như kháng sinh, huyết thanh, thuốc hạ sốt, chống viêm và giảm đau có thể gây ra phản ứng phù Quincke.

Các triệu chứng này thường xuất hiện ở vùng da mỏng như môi, mắt, cổ, bụng, chi và bộ phận sinh dục. Kích thước phù Quincke thường lớn, có thể làm sưng mí mắt hoặc làm môi biến dạng. Các vùng da sưng có thể có màu bình thường hoặc hồng nhạt, đôi khi đi kèm với mày đay.

Ngoài các biểu hiện trên da, phù Quincke cũng có thể xuất hiện ở các khu vực nguy hiểm như họng và thanh quản, gây khó thở và ho khan. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể làm co thắt khí quản, dẫn đến tình trạng nghẹt thở và nguy cơ tử vong nếu không được cấp cứu và điều trị ngay lập tức. Nếu phát hiện ở đường tiêu hóa, phù Quincke còn có thể gây tiêu chảy và nôn mạnh.

Hội chứng hồng ban đa dạng

Hay còn được biết đến là hội chứng Stevens-Johnson, là các phản ứng nặng trên da. Các loại thuốc như thuốc chống động kinh như carbamazepine, phenytoin, phenobarbital; kháng sinh như penicillin, cotrimoxazole, sulfamides; thuốc điều trị gout như allopurinol; thậm chí cả paracetamol và các loại thuốc giảm đau, hạ sốt như ibuprofen, naproxen, meloxicam... đều có thể gây ra hội chứng này ở những người có quá mẫn.+

Hội chứng hồng ban đa dạng là phản ứng dị ứng nguy hiểm, xuất hiện từ vài giờ đến vài ngày sau khi dùng thuốc. Có thể gây mệt mỏi, ngứa toàn thân, sốt cao, ban đỏ, bọng nước trên da và viêm loét ở mắt, miệng, họng, và bộ phận sinh dục. Ngoài tổn thương da nặng, có thể gây tổn thương gan thận, thậm chí gây tử vong.+

Dị ứng thuốc nặng có thể dẫn đến khó thở, phải kip thời cấp cứu

Hội chứng hoại tử tiêu thượng bì nhiễm độc

Hay còn được biết đến là hội chứng Lyell, là một biểu hiện của dạng dị ứng thuốc nặng. Ban đầu, nó bắt đầu với các triệu chứng tương tự như hội chứng Stevens – Johnson. Hội chứng này có thể phát sinh sau khi bệnh nhân sử dụng thuốc trong vài giờ, thậm chí có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hoặc thậm chí một tháng. Các triệu chứng bao gồm sốt cao, mệt mỏi, mất ngủ, ngứa toàn bộ cơ thể và xuất hiện các đốm đỏ trên da. Sau đó, lớp thượng bì bắt đầu tách khỏi da thành từng miếng...

Ngoài những biểu hiện ngoại da, hội chứng Lyell còn có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng hơn như loét niêm mạc ở môi, mắt, bộ phận sinh dục, hầu họng, và hệ thống tiêu hóa...

Bên cạnh những biểu hiện ngoại da, hội chứng Lyell còn có thể gây tổn thương cho các nội tạng khác như gan và thận, gây ra viêm nhiễm. Sự tiến triển của bệnh diễn ra rất nhanh, với tỉ lệ tử vong cao. DSCKI, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết các loại thuốc thường gây ra hội chứng này bao gồm:

Thuốc kháng viêm không steroid, chiếm tỉ lệ cao nhất với khoảng 43%.
Thuốc sulfamid với tỉ lệ 25%.
Thuốc chống co giật với tỉ lệ 10%.

Ngoài ra, còn có một số loại thuốc khác chiếm tỉ lệ thấp như thuốc chống herpes, thuốc chống lao... Các loại thuốc đông y cũng có thể gây ra tình trạng này ở mức độ nghiêm trọng.

Cách xử lý khi gặp dị ứng do thuốc

Ngừng ngay việc sử dụng thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ để nhận hướng dẫn xử trí.

Nếu dị ứng chỉ là nhẹ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống dị ứng.

Đến bệnh viện ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng sau đây:

Giọng khàn, khí phế quản co thắt gây khó thở và thở khò khè.
Rối loạn tiêu hóa, tức ngực, và phát ban trên toàn cơ thể.
Sưng vùng cổ họng, lưỡi, môi, kèm theo buồn nôn, nôn mửa và đau bụng.
Mất ý thức dần.
Chóng mặt, nhịp tim nhanh, mạch đập mạnh, và dần dần xuất hiện mất ý thức.
Huyết áp giảm, phát ban toàn thân, ngứa ngáy, đau đầu, sốt, tức ngực, và tiêu chảy.
Mọi biểu hiện của hội chứng sốc phản vệ.

Cách ngăn ngừa dị ứng do thuốc

Khi phải đối mặt với dị ứng thuốc, đặc biệt là trong trường hợp dị ứng nặng, việc cấp cứu có thể gặp phải nhiều khó khăn và có thể để lại hậu quả nghiêm trọng. Dị ứng nhẹ cũng chỉ có thể được kiểm soát tạm thời bằng thuốc chống dị ứng, nhưng không giải quyết triệt để nguyên nhân gốc rễ của vấn đề. Để ngăn ngừa dị ứng, người bệnh khi sử dụng thuốc cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

Chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để điều trị bệnh. Không tự ý mua thuốc hoặc chia sẻ thuốc với người khác dựa trên suy đoán về tình trạng bệnh của họ.

Dị ứng thuốc thường trở nên nghiêm trọng hơn ở lần sử dụng sau. Vì vậy, nếu đã từng trải qua dị ứng với một loại thuốc, tuyệt đối không nên sử dụng loại đó nữa. Việc ghi chép lại thông tin về loại thuốc gây dị ứng giúp tránh việc sử dụng nhầm sau này. Hãy thông báo cho bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào đã gây ra dị ứng để họ có thể tránh kê đơn loại thuốc đó hoặc các loại thuốc tương tự.

Xem thêm tại: ytevietnam.net.vn