- 7 sai lầm cần lưu ý khi sử dụng men vi sinh
- Thuốc trị bệnh ghẻ
- Cẩn trọng với nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng steroid trên da
1. Nguyên tắc giảm đau và phân loại đau
Cơ chế tác động của thuốc giảm đau thường liên quan đến việc can thiệp vào con đường truyền tín hiệu đau. Chẳng hạn, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) giúp giảm viêm và đau bằng cách ức chế enzyme cyclooxygenase (COX). Trong khi đó, opioid liên kết với các thụ thể opioid trong hệ thần kinh trung ương, kích hoạt hệ thống giảm đau nội sinh để kiểm soát cơn đau.
Thang điểm đánh giá đau theo số (PRS) là một công cụ được sử dụng rộng rãi trong lâm sàng để xác định mức độ đau của bệnh nhân. Hệ thống này chia mức độ đau theo thang điểm từ 0 đến 10: 0 điểm là không đau, 1–3 điểm biểu thị đau nhẹ, 4–6 điểm là đau trung bình cần can thiệp, và 7–10 điểm là đau dữ dội cần xử lý khẩn cấp.
Phương pháp đánh giá này đơn giản, hiệu quả và có thể áp dụng phổ biến, giúp nhân viên y tế xác định chính xác mức độ đau của bệnh nhân. Đồng thời, nó cung cấp dữ liệu tham khảo quan trọng trong quá trình điều trị và hỗ trợ bệnh nhân tự quản lý cơn đau.
Thuốc giảm đau giúp chúng ta tạm thời thoát khỏi các cơn đau
2. Phân loại thuốc giảm đau
Dược sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM - trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết gồm:
2.1 Thuốc giảm đau nhẹ và trung bình
Paracetamol là thuốc giảm đau phổ biến, thường được sử dụng để giảm đau nhẹ đến trung bình. Đây là loại thuốc không kê đơn, thường dùng trong các trường hợp đau đầu, đau cơ,... Liều lượng thông thường dao động từ 500mg đến 1g mỗi 4–6 giờ, tối đa 4g/ngày. Ngoài ra, nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen cũng được sử dụng rộng rãi để giảm đau do viêm hoặc đau xương không liên quan đến tình trạng khối u khẩn cấp.
Lạm dụng paracetamol có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng. Đối với NSAIDs, nên uống cùng hoặc sau bữa ăn để hạn chế kích ứng dạ dày. Người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để đảm bảo dùng thuốc đúng cách.
Các cơn đau trung bình, với thang điểm NRS từ 4 đến 6 (như đau cơ xương khớp, đau bụng kinh, đau răng, đau sau thủ thuật nha khoa…), có thể được điều trị bằng codeine, tramadol, dextropropoxyphene... Ngoài ra, các chế phẩm kết hợp giữa paracetamol và codeine cũng mang lại hiệu quả giảm đau tốt cho các trường hợp này.
2.2 Thuốc giảm đau mạnh (opioid)
Nhóm thuốc giảm đau mạnh bao gồm fentanyl, sufentanil, morphine, thường được chỉ định cho các cơn đau dữ dội (NRS từ 6 trở lên), đau sau phẫu thuật, đau do ung thư hoặc kiểm soát đau mạn tính.
Mặc dù mang lại hiệu quả cao trong kiểm soát cơn đau, nhưng opioid có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, đặc biệt khi dùng sai cách hoặc quá liều. Chẳng hạn, fentanyl có thể ức chế hô hấp, dẫn đến khó thở, nhịp thở chậm hoặc ngừng thở, thậm chí gây ngừng tim nếu không được xử trí kịp thời. Do đó, việc sử dụng thuốc cần có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng và hướng dẫn để hạn chế tác dụng phụ nguy hiểm.
Tóm lại, khi dùng thuốc giảm đau, cần cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro. Lạm dụng hoặc sử dụng kéo dài có thể gây lệ thuộc, gia tăng nguy cơ nghiện thuốc và ảnh hưởng đến sức khỏe, đồng thời che lấp bệnh lý tiềm ẩn, làm chậm trễ việc điều trị nguyên nhân gây đau. Vì vậy, cần ưu tiên tìm ra nguyên nhân và giải quyết tận gốc thay vì chỉ dựa vào thuốc giảm đau.
Thuốc giảm đau tạm thời nhưng tiềm ẩn rủi ro, cần dùng đúng cách
3. Vì sao NSAID gây hại cho dạ dày?
Dược sĩ Cao đẳng Dược chia sẻ cụ thể như sau:
NSAID có thể làm tăng nguy cơ gặp các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như viêm dạ dày, loét dạ dày tá tràng, khó tiêu, buồn nôn/nôn, tiêu chảy, thậm chí có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa trên hoặc thủng dạ dày/tá tràng.
Tác động này chủ yếu do NSAID làm giảm prostaglandin, một chất quan trọng giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày, từ đó làm tăng nguy cơ loét. Ngoài ra, nhóm thuốc này còn kích thích tiết axit dạ dày và giảm tiết dịch nhầy bảo vệ niêm mạc ruột, gây tổn thương đường ruột. Không chỉ ảnh hưởng đến dạ dày và ruột non, NSAID còn có thể dẫn đến loét đại tràng.
4. Ai có nguy cơ cao bị ảnh hưởng dạ dày khi dùng NSAID?
Một số đối tượng dễ gặp vấn đề tiêu hóa khi sử dụng NSAID, bao gồm:
- Người dùng NSAID trong thời gian dài.
- Người trên 60 tuổi, do nguy cơ biến chứng đường tiêu hóa cao hơn.
Nếu cần sử dụng NSAID lâu dài, nên kết hợp với thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc chẹn H2 để giảm nguy cơ viêm loét dạ dày tá tràng.
Ngoài ra, những người có nguy cơ cao bị loét dạ dày tá tràng nên xét nghiệm H. pylori trước khi sử dụng NSAID kéo dài hơn hai tháng để có hướng điều trị phù hợp.
Xem thêm tại: ytevietnam.net.vn
