- Hướng dẫn cách sử dụng 4 loại thuốc giảm đau phổ biến đúng cách?
- Người bị dị ứng với thuốc kháng sinh nên ăn gì?
- Thuốc điều trị tình trạng đầy hơi, trướng bụng
1. Phù chân do thuốc
Phù chân (hay phù ngoại biên) xảy ra khi dịch bị ứ đọng trong các mô của cơ thể. Tình trạng này thường biểu hiện rõ ở bàn chân và mắt cá chân do tác động của trọng lực khiến dịch lắng xuống phần dưới của cơ thể. Người bệnh thường nhận thấy sưng nhiều hơn sau khi ngồi hoặc đứng lâu, nhưng khi nâng cao chân, hiện tượng này có xu hướng giảm.
Phù chân do tác dụng phụ của thuốc thường xuất hiện ở cả hai chân và có thể khởi phát sau khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới.
Chuyên mục Thuốc tân dược cập nhật biểu hiện đặc trưng của phù chân do thuốc gồm:
- Hai bàn chân hoặc mắt cá chân bị sưng to.
- Vùng da phù căng bóng và có vẻ sáng hơn bình thường.
- Có dấu hiệu phù ấn lõm (ấn vào để lại vết lõm trên da).
- Mức độ sưng nặng hơn khi người bệnh ngồi hoặc đứng, cải thiện khi nằm nghỉ hoặc nâng cao chân.
- Cảm giác nặng nề, khó chịu ở chân.
Phù chân do sự tích tụ chất lỏng trong mô cơ thể
2. Các loại thuốc thường gặp có thể gây sưng phù chân
Theo Dược sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ cụ thể gồm:
2.1. Amlodipin có thể gây sưng phù chân
Amlodipin là thuốc thuộc nhóm chẹn kênh canxi, thường được kê đơn để kiểm soát huyết áp cao và điều trị đau thắt ngực. Một trong những tác dụng phụ thường gặp nhất của thuốc là hiện tượng phù chân. Nguy cơ này gia tăng khi dùng liều cao, chẳng hạn như 10 mg mỗi ngày, so với liều thấp hơn.
- Cách xử trí:
Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn điều chỉnh, có thể bao gồm việc kê cao chân khi nghỉ ngơi, sử dụng vớ nén hoặc thay đổi sang thuốc khác phù hợp hơn.
2.2. Gabapentin và nguy cơ gây phù chân
Gabapentin là loại thuốc dùng để kiểm soát cơn co giật, điều trị hội chứng chân bồn chồn và giảm đau dây thần kinh do zona. Một số người sử dụng thuốc có thể gặp tình trạng phù tay chân, nhất là ở người cao tuổi hoặc khi dùng liều cao.
- Cách xử trí:
Khi xuất hiện dấu hiệu sưng phù ở chân, người bệnh cần thông báo với bác sĩ. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều hoặc chỉ định chuyển sang thuốc thay thế.
2.3. Tác dụng phụ phù chân của Pregabalin
Pregabalin (tên thương mại là Lyrica) được sử dụng để điều trị đau thần kinh, đau xơ cơ và kiểm soát cơn co giật. Việc sử dụng lâu dài thuốc này, đặc biệt trong điều trị đau thần kinh do tiểu đường, có thể làm tăng nguy cơ gặp vấn đề về tim như suy tim, từ đó gây ra phù ngoại biên. Nguy cơ này càng cao khi pregabalin được dùng chung với glitazone – một loại thuốc điều trị tiểu đường.
- Cách xử trí:
Bác sĩ có thể xem xét việc giảm liều hoặc chuyển sang loại thuốc khác tùy tình trạng cụ thể của bệnh nhân.
2.4. Một số thuốc điều trị đái tháo đường type 2
Các thuốc như pioglitazone và rosiglitazone, được sử dụng trong điều trị đái tháo đường type 2, cũng có thể gây ra tình trạng phù chân – một tác dụng phụ khá phổ biến của nhóm thuốc này.
- Cách xử trí:
Nếu xuất hiện hiện tượng sưng phù khi sử dụng pioglitazone hoặc rosiglitazone, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ để được cân nhắc chuyển sang một thuốc điều trị đái tháo đường khác phù hợp hơn.
2.5. Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
NSAID là nhóm thuốc thường được dùng để giảm đau và kháng viêm. Một số có thể mua không cần toa như ibuprofen (Motrin, Advil), naproxen (Aleve, Naprosyn); trong khi những thuốc khác như meloxicam (Mobic) cần kê đơn.
Các thuốc này có thể gây giữ nước trong cơ thể, dẫn đến phù chân và mắt cá, đặc biệt là ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý thận. Trong nhiều trường hợp, tình trạng phù sẽ giảm khi ngừng thuốc. Tuy nhiên, NSAID cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng suy tim, vốn là một nguyên nhân gây sưng ở chân và mắt cá.
- Cách xử trí:
Người bị suy tim chỉ nên dùng NSAID theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu có biểu hiện phù chân hoặc sưng mắt cá, cần thông báo ngay để được xử lý kịp thời.
2.6. Thuốc tránh thai
Các loại thuốc ngừa thai chứa estrogen có thể gây giữ nước trong cơ thể, biểu hiện bằng việc sưng phù ở chân hoặc mắt cá chân. Bên cạnh đó, estrogen cũng làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối ở tĩnh mạch chân (DVT). Khi có cục máu đông, ngoài sưng, người bệnh còn có thể thấy đau, đỏ hoặc cảm giác nóng tại chỗ – đây là tình trạng nguy hiểm cần điều trị khẩn cấp.
- Cách xử trí:
Nếu đang sử dụng thuốc tránh thai và nhận thấy chân bị sưng, nên liên hệ với bác sĩ để tìm nguyên nhân và có biện pháp xử lý thích hợp.
2.7. Thuốc steroid dạng uống
Steroid đường uống được chỉ định trong điều trị một số bệnh lý như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), các phản ứng dị ứng nặng và các rối loạn tự miễn dịch, ví dụ như prednisone và dexamethasone.
Mặc dù steroid giúp giảm viêm và sưng, nhưng một tác dụng phụ phổ biến của chúng là gây phù ở chân, tay và mặt, đặc biệt là đối với những người có vấn đề về thận hoặc suy tim.
Nhiều bệnh nhân chỉ dùng steroid đường uống trong thời gian ngắn, và khi ngừng thuốc, tình trạng phù sẽ tự biến mất. Tuy nhiên, những trường hợp cần sử dụng steroid lâu dài có thể gặp phải tình trạng giữ nước kéo dài, có thể ảnh hưởng đến huyết áp.
- Cách xử trí:
Hạn chế tiêu thụ muối (natri) trong chế độ ăn để giảm tình trạng phù nề, vì ăn mặn có thể làm tình trạng sưng nặng hơn. Ngoài ra, người bệnh cần thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn xử lý phù hợp.
3. Khi nào cần tìm sự can thiệp y tế ngay lập tức?
Đối với đa số người bệnh, phù chân do tác dụng phụ của thuốc thường không nghiêm trọng và sẽ tự giảm khi ngừng sử dụng thuốc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế để được khám và điều trị. Dược sĩ Cao đẳng dược tphcm lưu ý:
- Khi phải sử dụng thuốc trong thời gian dài.
- Khi bị phù chân trong bối cảnh có các bệnh lý nền như bệnh thận hoặc suy tim.
- Khi phù chân kèm theo cảm giác đau đớn, xuất hiện đột ngột hoặc có cảm giác nóng khi chạm vào.
- Khi phù chân đi kèm với các triệu chứng như đau ngực, hồi hộp hoặc khó thở.
