Sơn tra – vị thuốc quý chữa trị bệnh đường tiêu hóa

Sơn tra, tên thường gọi là quả chua chát, trong Đông y được dùng phổ biến trong các bài thuốc trị rối loạn đường tiêu hóa, đầy bụng, khó tiêu,...

Ngày 07/04/2022, 02:39:50   Tác giả : Bích Nhuần    Lượt xem: 593

Cây chua chát (tên khoa học là Malus doumeri (Bois) Chev.)

Tìm hiểu về đặc điểm của cây chua chát và vị thuốc sơn tra

Sơn tra tên khoa học là Malus doumeri (Bois) Chev.), thuộc họ hoa hồng (Rosaceae). Cây mọc hoang và được trồng nhiều ở vùng núi Hoàng Liên Sơn. Cây to, cao đến 10 –15 mét.

Có gai ở cây, có lông trên cành non, sau nhẵn. Lá cây mọc so le, có long lúc còn non, gốc lá tròn, đầu lá nhọn, mép lá khía răng cưa. Hoa mà trắng họp thành tán. Quả cây tròn, hơi dẹt đường kính quả 5 – 6 cm, khi quả chín có màu vàng lục, ăn có vị chua, chát. Cây ra hoa vào mùa xuân, có quả vào mùa thu, tháng 9 – tháng 10.

Ở vùng núi Hoàng Liên Sơn ngoài cây chua chát còn có một loại cây nhỏ mọc hoang gọi là cây táo mèo (tên khoa học gọi là Docynia indica (Wall) Dec.), cũng thuộc họ hoa hồng, ra hoa màu trắng vào cuối mùa xuân (tháng 3–4) và quả ra vào mùa thu. Quả táo mèo hình trứng, ăn vào cũng có vị chua chát và quả cũng được nhân dân ta dùng làm thuốc kích thích đường tiêu hóa, ăn ngon, dễ tiêu với tên sơn tra.

Như vậy, sơn tra là vị thuốc do 2 cây là chua chát và cây táo mèo cung cấp. Cả hai quả từ 2 cây này đều có vị chua, ngọt, vị hơi chát và có công dụng trong chữa bệnh bệnh giống nhau.

Vị thuốc sơn tra và tác dụng trong chữa bệnh

Cả trong Đông y và Tây y đều có sử dụng 2 loại qua nếu trên dùng làm thuốc và gọi tên chung là "sơn tra".

Dược sĩ Cao đẳng Dược cho biết: trong sơn tra có chứa: axit crataegic, axit tactric, axit xitric, saponin, đường và nhiều các loại vitamin, đặc biệt có crataegin và oxyacantin có tác dụng trợ tim, an thần và giảm đau.

Và sơn tra có tác dụng đối với hệ tiêu hóa rõ rệt hơn. Theo Đông y quả sơn tra có vị chua, chát, hơi có vị ngọt, tính ấm, có tác dụng giúp tiêu thực, chữa đầy bụng, ợ chua, cầm tiêu chảy. Liều dùng trung bình 10–20 gam/mỗi ngày dưới dạng bột, viên, hoặc cao lỏng.

Cây táo mèo (tên khoa học là Docynia indica (Wall) Dec.)

Bài thuốc từ sơn tra chữa tiêu thực

Bài 1: Sơn tra 25 gam, củ sả 25 gam, chỉ xác 25 gam, vỏ vối 25 gam, vỏ quýt 25 gam, củ gấu 40 gam, sinh khương (gừng tươi)  20 gam, phèn phi 10 gam.

Cách thực hiện: Tất cả các bị đem đi phơi khô, sao cho giòn và tán thành bột mịn. Người lớn liều dùng: 2 thìa cà phê/mỗi lần uống pha cùng với nước ấm. Trẻ em tùy vào độ tuổi cho uống từ 0,5 - 1 thìa cà phê.

Bài 2: Sơn tra (sao cháy) 12 gam , củ sả 12 gam, vỏ quýt 16 gam.

Cách thực hiện: Cho các vị vào ấm đổ thêm vào 500mi nước, sắc lấy 200ml. Người lớn chia uống 2-3 lần/ngày. Trẻ em chia làm 3–4 lần uống/ngày tùy độ tuổi.

Sơn tra và cách bào chế dạng cao lỏng

Thu hái quả sơn tra vừa chín, bổ ngang quả thành từng phiến dày khoảng 0,4 cetimet rồi đem phơi hoặc sấy khô. Lấy 1kg dược liệu, rửa sạch, bỏ đi phần hạt, đổ vào 5 lít nước, nấu sắc còn 1 lít; chắt lấy nước đầu, đổ thêm vào 3 lít nước nữa, nấu sắc lại còn 0,5 lít, lại chắt lấy nước, bỏ phần bã.

Trộn hai lượng nước vừa thu được lại với nhau, cô lại còn khoảng 1 lít. Cho vào 800 gam kẹo mạch nha hoặc đường, khuấy đều cho tan, cô đặc còn một lít thành phẩm. Để nguội. Hòa vào thêm 40ml rượu 50 độ, ngâm cùng với trần bì hoặc đại hồi. Mỗi lần 1 thìa canh, dùng 2 lần/ngày.

Bài thuốc chia sẻ trên mang tính chất tham khảo và không thay thế hoàn toàn cho lời khuyên của thầy thuốc/bác sĩ. Nếu sử dụng các bài thuốc chia sẻ như trên không đem lại kết quả thì nên đến thăm khám để được bác sĩ tư vấn hướng điều trị kịp thời, để tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Nguồn: Tin tức Y tế Việt Nam